Monday, April 18, 2011

Дархан цаазтай

Улаан номонд амьтад
Цөөвөр чоноМазаалай
Умарлын халиуТахь
Монгол бөхөнСоргог бөхөн
ХавтгайАзийн минж
ИрвэсМонгол хулан
Зэгсний гахайЗүүн сибирийн Хандгай
Уссурийн ХадгайОйн Цаа Буга
Хар сүүлт ЗээрАлтайн аргал
АтигдаахайӨөхөн сүүлт атигдаахай
Козловын АтигдаахайОйн унтаахай
Эрээн хүрнэЦоохондой

Улаан номонд орсон шувууд
Хар тогорууЖороо тоодог
Реликт цахлайЦагаан Тогоруу
Цэн тогорууХурагч бор
Борцгор хотонХалбаган хошуут
Хар өрөвтасГангар хун
Хуруут хунХошуу галуу
Хээрийн галууЯвлаг сар
Усны цагаан сүүлт бүргэдЦасны хажир
ГургуулТоодог
Хурган тутгалжин

Улаан номонд орсон хоёр нутагтан мөлхөгчид
Сибирийн гүлмэрДорнодын мэлхий
Говийн МахирхуруутТолбот могой гүрвэл
Тэмээнсүүл могойНарийхан могой

Улаан номонд орсон загас
ХилимХөвсгөлийн Омоль

Ан амьтан


Манай улс нь байгаль цаг агаар, газарзүйн олон янз нөхцөлтэй учир дэлхийн амьтаны аймгийн олонх төлөөлөгчид нутаглан амьдрах нөхцөл нь бүрджээ. Монгол орны амьтаны аймаг хөхтөн 138, шувууд 434, загас 75, хоёр нутагтан 6, мөлхөгчид 22 зүйл, дэд зүйл бүртгэгдээд байна. Нугламгүйтэнээс 13000 зүйл шавьж, бусад зөөлөн биетэн, хорхой, эгэл биетэн амьтад 516 зүйл бүртгэгдээд байна.

Арьс мах болон бусад бүтээгдэхүүнийг нь авч ашигладаг зэрлэг хөхтөн амьтан, шувуу загасыг ан гэнэ. Монголын нутагт агнуурын холбогдолтой 60 шахам зүйл хөхтөн, 50 гаруй зүйл загас, 90 орчим зүйл шувуу байдаг байна. Анг ашиглах, үндсэн бүтээгдэхүүнээр нь махны, арьсны, үслэг гэж ангилна.

Монгол угсааны өвөг дээдэс дунд чулуун зэвсгийн үеэс зэрлэг хонь ямааг гаршуулан мал адуулж амьдарч байжээ. Улмаар адуу, үхэр, тэмээг гаршуулан тэжээж таван хошуу мал бий болсон.  Өнөө үед таван хошуу малаас гадна тахиа, гахайг гэрийн нөхцөлд тэжээж ашиг шимийг нь амьдрал ахуйдаа хүртэж байна.